Sparren over nieuwe spiritualiteit
Het spirituele domein werd traditioneel gedomineerd door mannen. Geschriften werden door mannen geschreven, onderricht vond plaats door mannen, grotendeels aan mannen. De gevolgen waren navenant: het spirituele ideaal werd een ideaal doortrokken van mannelijke energie. Uit de Indiase traditie kennen we het beeld van de muni: de zwijgende wijze, in wie alle verlangens tot rust gekomen zijn en die niet uit balans wordt getikt door wat er in de wereld gebeurt. Hij blijft altijd gelijkmoedig en is de paren van tegenstellingen (pijn en verdriet, schande en roem etc.) overstegen.
Ook over de manier om een muni te worden leken de geschriften duidelijk: men diende zich stipt en consequent aan de spirituele disciplines (meditatie, rituelen, studie van de geschriften) waarna het Absolute de onvolkomenheden (vooral ongewensten emoties als woede, pijn, verdriet en frustratie) in de geest zou wegbranden. Daarnaast was er nog het zelfonderzoek, het kijken naar de onvolkomenheden in de geest, maar toch vooral om ze op te lossen.
Hoewel dit pad zeker zijn verdienste heeft en velen tot verlichting heeft gebracht, zijn er vele malen meer mensen teleurgesteld afgehaakt omdat dit pad hen niet bracht wat ze ervan hoopten. Bovengenoemd pad, de directe weg, was namelijk voor slechts enkele supertalenten neergelegd. De overige aspiranten merkten dat hoe groot de inspanning ook was, de onvolkomenheden in de geest steeds bleven terugkeren, als een confronterende herinnering aan het structureel falen bij de zuivering.
De laatste decennia is het spirituele domein echter aan het veranderen. Steeds meer vrouwen vinden de weg naar spirituele bijeenkomsten, verzorgen retraites en schrijven spirituele boeken. De hoeveelheid vrouwelijke energie in het spirituele domein neemt toe en dat was ook hard nodig. Steeds meer mensen vragen zich af of er een zinvoller leven mogelijk is dan de dagelijkse inspanning in een door concurrentie gekenmerkt maatschappelijk veld. De wens om, behalve voor zichzelf, ook voor de wereld te zorgen wordt door steeds meer mensen gevoeld: we zitten in een overgangsfase van de concurrerende naar de coöperatieve mens.
Maar hoe oprecht de wens om een harmonieuzer leven te leiden ook is, de onvolkomenheden blijven ons parten spelen en steeds weer vallen we terug in ego-gericht gedrag. Als de traditionele spiritualiteit daar geen bevredigende oplossing voor vindt, hoe kunnen we die dan zo herijken dat ze wél een volledig adequaat instrument wordt om de transitie succesvol te laten verlopen?
Spirituele leraren als Thomas Moore en Jeff Foster bieden een nieuwe kijk op spiritualiteit. Zij zien de ‘onvolkomenheden’ van de menselijke geest niet als hinderlijke zaken die zo snel mogelijk opgeruimd moeten worden maar als integraal onderdeel van de spirituele beleving. Dat maakt de ruimte vrij voor zachte zelfacceptatie in plaats van harde zelfveroordeling en geeft een reëlere, liefdevollere kijk op onze ziel. We kunnen zo meer genieten van de oneindige rijkdom van onze ziel, in plaats van die steeds maar bij te schaven totdat hij volmaakt is, wat dat ook moge zijn.
De nieuwe spiritualiteit zal een spiritualiteit op maat moeten zijn, waarin de individuele beleving centraal staat en de set disciplines afgestemd wordt op het individu. Ook in het nieuwe model heeft de traditionele patriarchale spiritualiteit nog steeds een plaats, maar niet meer als dominerende factor.
Het bovenstaande is maar een grove schets. Het plaatje behoeft nog veel verfijning. Wat zijn de andere kenmerken van de nieuwe spiritualiteit? Hoe kunnen we die vorm geven? Hierover zou ik graag willen sparren met geïnteresseerden. Interesse om mee te sparren? Stuur een mail naar info@ontprikkelen.nl
Geef een reactie